31 Kuna Yala Boot op rif en zo. (English text too)

Nr 31- Kuna Yala (San Blas), Jan 2011 technische problemen. (This Dutch text is followed by a short English translation)

Het is een enerverende en prachtige tijd geweest in Holland. 4 dagen nadat ik in Nederland aangekomen was in nov. is Boanerges bij zware wind (45Kn) op het rif gekomen. Ik wist na een paar dagen dat de schade niet desastreus was, maar het heeft wel al de tijd in Holland in mijn achterhoofd gespeeld. Dat bezoek was een oefening in loslaten. Het was zo fijn om jullie allemaal weer te ontmoeten. Ik heb in Holland goed gevoeld hoeveel ik jullie mis. En dat mijn manier van leven zijn tol eist. Het is prachtig maar het alleen zijn en constant aanpassen gaat toch niet van zelf. Ik had al verwacht dat de eerste tijd terug in Kuna Yala mentaal zwaar zou zijn. Het is nog wat zwaarder dan gedacht. Er is enorm veel (overzienbare)schade.
Boanerges is met handkracht van het rif afgehaald door 20 Kuna indianen. De boot zelf heeft relatief weinig schade. Ik ben blij dat het een catamaran met S-spant kielen is. Een gewone boot of catamaran met opgelijmde kielen had het wellicht niet overleefd. Er is hier geen boot met zware motoren om een jacht van het rif te trekken.(Er zijn die nacht meerdere jachten op het rif gekomen langs de Panamese kust. Eén zit nog steeds op het rif in Mira Mar.) Toen ik vorige week terugkwam deden mijn twee 9.9PK motoren en mijn 8 PK motor het niet meer. Water in de carburateur en schroeven kapot omdat er lijnen in gezeten hebben en nog zo wat. Ik voelde me erg ongelukkig omdat ik nog niet wist waarom ze niet werkten. Daarnaast was de inhoud van heel veel bakken en kasten op de grond gegooid. Het schip moet vreselijk op zijn donder gehad hebben. De dieptemeter en windaanwijzer, die erg belangrijk zijn als ik alleen zeil, werkten niet meer. 4 ramen aan BB lekken. Mijn belangrijkste boeken waren nat. En nog veel meer is kapot omdat bij mijn afwezigheid er ook een (bijna?) blikseminslag is geweest. En enige dagen na aankomst kreeg ik een mail van Hans (7 jaar jonger dan ik) dat hij een infarct heeft gehad en in het ziekenhuis lag. Hij is nu redelijk OK. Ik realiseer me wel erg goed hoe kwetsbaar ons leven is, alles bij elkaar ben ik emotioneel behoorlijk moe.
De eerste week heb ik aan mijn motoren gewerkt en ze doen het alle drie weer. Er is hier geheel geen kennis van viertakt motoren en een klein beetje van tweetakt motoren. Gelukkig heb ik een kist vol nieuwe reserveonderdelen en daar had ik veel van nodig. En ik weet nu opeens heel wat meer van motoren, daar ben ik wel trots op. Ik heb van mijn grote motoren de carburateurs 5 keer volledig gedemonteerd en schoongemaakt om al het water er uit te krijgen. De 8 PK tweetakt heb ik met behulp van Nicolas, de pastoor/ buitenboordmotor monteur/zonne-energie installateur, zowat helemaal uit elkaar genomen omdat het koelsysteem volledig verstopt zat met zand. Mijn Kuna oppasser heeft de dinghy flink gebruikt en ook op ondiep water. De afspraak was dat hij hem niet zou gebruiken.
Ik voelde me erg onveilig omdat ik naast het rif ligt en geen motor had om weg te kunnen bij onraad. Iedere keer als er wind kwam of draaide werd ik s´nachts onrustig wakker. Nu voelt het beter en vandaag heb ik mezelf rust gegeven en ben mails gaan schrijven.
Nicolas, de pastoor van de Pinkstergemeente heb ik leren kennen toen hij me weg bracht mij van Nalunega naar de kust toen ik naar Holland vertrok. Ik wist toen nog niet dat hij pastoor/supervisor van de Pinkstergemeente is. We kwamen in gesprek en opeens begreep hij dat ik de man was die de boot van Nabargando Bipi hersteld had. Ik hoefde opeens niets te betalen. Hij was me heel erg dankbaar dat ik zijn broeders geholpen had. Hij was er wel erg op tegen dat het in zijn kerk gebeurde. En nu helpt hij mij.

De blikseminslag is via de (geaarde) verstaging overgesprongen naar de zonnepanelen en zo naar de accu’s, waardoor apparaten waarvan de leiding in de buurt van die verbinding lag een klap hebben gehad of gereset zijn naar de default stand. 3 laders, een display en mijn Forward Looking Sonar zijn kapot. Een zekeringkastje is volledig gesmolten. De kans is groot dat er nog meer kapot gaat in de toekomst. Het heeft me twee weken gekost om alles weer min of meer werkend te krijgen.
Daarna kreeg ik een mailtje van Hans dat mijn telefoon, die ik aan Nestor (de Kuna oppasser) had uitgeleend om mij te allen tijde te kunnen bereiken, voor 930USD is gebruikt in de laatste week dat ik in Holland was. Toen heeft Vodafone de telefoon afgesloten. Nestor wist heel goed dat hij absoluut niet gebruikt mocht worden voor vrij bellen. Natuurlijk deed hij of hij er niets van begreep. Maar nu weet ik wat hij zoal nog meer gedaan heeft. Dat is een stevige ervaring. Ik mag hem, zijn vrouw Naomi en zijn kinderen nog steeds min of meer. Ik was gewoon om regelmatig bij hun te eten, platano of yucca in een soort soep met een klein stukje droge vis en een schoteltje zout. Het was smakeloos. Het was altijd aangenaam op hun erf, met al die familie en spelende kinderen en opgroeiende dochters. Ik ervaar een vorm van verdriet, van het verliezen van de onbezorgde onschuld. Ik zou het willen negeren maar kan dat niet.
Pas toen had ik de moed om onder water te gaan kijken hoe groot de schade is van de nacht op het rif. De hele kielzool is stevig beschadigd maar die is erg dik. En het linker roer is 5 cm korter geworden. Het heeft flinke schade maar ik kan er nog mee varen. Ik ben blij dat het zo´n kwalitatief goed gebouwd en sterk schip is. Na 6 weken kom ik op een morgen in de bakboord romp om melk voor de koffie te pakken uit de koelkast en stond met natte voeten. Het ingangscompartiment had een lek. Ik begin het water weg te pompen en krak, iets in de pomp breekt. Dat moest eerst gerepareerd en ik pomp het water weg. Het blijkt dat er een klein lek zit in de kiel. Ik had wat epoxy die je onder water kunt gebruiken, echter net iets te weinig. Dus het lekt nog. Ik moet nu naar Colon waar de boot eruit kan. Ik heb 12 compartimenten en er kunnen er wel meer lekken maar dat zie ik niet omdat de vloer als een tweede bodem werkt. Ik ga de inspectie luikjes niet openmaken. Dit kost me enkele duizenden euro’s en 2 maanden gedoe.
Allen, de US missionaris van de Pinkstergemeente in Kuna Yala, is overgekomen vanuit Panama City en neemt me mee naar een waterwin project aan de vaste wal. De Kunas op de eilanden halen met Ulus (kanos) met emmers en jerrycans hun zoetwater op de vaste wal. In de jaren 80 heeft een Amerikaanse Universiteit met een stel studenten twee stuwdammetjes aangelegde in valleitjes waar de Kunas hun zoetwater uit riviertjes haalden. In de droge (zomer) tijd vallen die riviertjes droog en moeten ze heel veel verder naar grotere rivieren roeien. Het water uit zo´n stuwmeertje wordt overgeheveld naar een betonnen bassin ongeveer 100m van zee. Dat is dus sjouwen met jerrycans. Op een gegeven moment heeft de missionaris een PVC leiding met hevelsysteem aangelegd vanaf het stuwmeer dat helemaal naar de zee loopt. Dat heeft gewerkt maar was al gauw stuk. Niemand onderhield het. Allen heeft het weer hersteld. Daarna is met geld van de overheid door een NGO in beide meertjes een door een generator aangedreven dompelpomp geplaatst die één groot reservoir vult boven op de heuvel. Vanuit het reservoir loopt een PVC leiding naar 5 eilanden zodat die drinkwater hadden. Totaal is dat ongeveer 7KM goedkope PVC leiding die je ziet liggen op de bodem. Een generator was op de leiding van Allen geplaatst. Na verloop van tijd werkte dit pomp systeem niet meer. Er was niemand die het onderhield. Allen heeft zijn systeem weer hersteld. Dat weer snel kapot ging. Niet lang geleden zijn met geld van de overheid door een NGO de generatoren vervangen door een blok zonnecellen met 48V accu’s in een mooi gebouwtje. Dit werkt uiteraard niet meer want er is niemand die het onderhoud. Bij het andere meertje zijn onlangs de zonnecellen gestolen. De accus van 48V kan niemand gebruiken. De regelkasten zijn ook weg. Ik heb voor Allens systeem een aanzuig filter voor in het meertje ontworpen en gemaakt. Nu kan hij het systeem weer werkend maken. Hij is hevig teleurgesteld dat dit nu de vierde keer is dat het systeem in gebruik genomen wordt. Hij verwijt de Kunas dat ze nergens zorg aan besteden. Als ik hem vraag of er iets georganiseerd is met de lokale bevolking over onderhoud, dan is het antwoord nee en de vraag is voor hem een soort eyeopener. Mijn opmerking dat de Kunas niet om dit systeem gevraagd hebben en dus zich niet verantwoordelijk voelen vind hij eigenlijk wel origineel. Het is hetzelfde als dat Maureen, Uli en ik hun boottaxi 10 keer beter en mooier gemaakt hebben dan de Kuna vroegen. Ze waren niet echt betrokken bij het project, al zijn ze nu erg blij met de boot en verzorgen hem als hun baby.
Terwijl wij daar zijn is een stel Kuna werkers bezig om onderaan de dam een groot betonnen bassin te bouwen waar de mensen hun jerrycans kunnen vullen. Dus dat is wat ze wel willen, er komt geen NGO aan te pas.
Ondertussen leg ik Nicolas, die ook zonpanelen plus accu’s verkoopt en installeert, uit wat V*A=Watt inhoud. Tot nu toe kopieerde hij gewoon systemen. En maak hem duidelijk dat je eerst het verbruik van de familie moet schatten, dan de accugrote moet bepalen en dan de hoeveelheid benodigde zonnepanelen kunt berekenen. Hij is een serieus persoon en we zijn gezellig bezig en ik heb het gevoel dat dit werkelijk zinvol is. Tot nu toe heb ik in Colombia en hier nauwelijks een goed aangelegd zonne-energie systeem gezien. Normaal gesproken moeten de accu´s na een jaar vervangen worden.

Na een maand hard werken vertrek ik naar Nabargandup Pipi. Het wordt tijd om naar een rustiger omgeving te gaan, werken aan dit verslag. En werken aan mijn Spaans. Mijn beide motoren starten direct, ik haal het anker op. De anker-uitvierknop blijkt niet te werken, die herstel ik later wel. De anker-op knop werk wel. Ik lig bij vertrek aan lager wal bij het rif en ben gespannen na alle ervaringen met uitvallende motoren. Maar ik ben snel onderweg.
Ik vaar al buiten het rif als opeens een van de motoren begint te sputteren. Ik schrik hevig en op mijn knieën controleer ik de benzine aanvoer. Geen benzine. Ik heb toch echt de kraan open gezet. Ik kom overeind en hoor een rommelend geluid. En zie de ankerketting uitgevierd worden door de ankerlier. Ik schiet naar voren en zie verbijsterd dat de ketting actief door de ankerlier wordt uitgevierd. Het uiteinde van de ketting is wel geborgd maar je weet nooit of die borging het houdt wanneer er 60m ketting en een 60 ponds anker opeens vast zit in de bodem met een schip dat in beweging is. Het kost me zeker 5 seconden voor ik bedenk dat ik naar binnen moet om de hoofdstroom van de ankerlier af te schakelen. Als de motor stopt is er al 40m ketting uitgevierd en lig ik stevig voor anker op 12m. Pfff, weer eens wat. Later blijkt dat de hendel van de kraan zo verroest is dat ik wel de hendel in de goede stand zette maar de kraan zelf niet meedraaide. En de anker-uitvier knop is door de blikseminslag van binnen gedeeltelijk gesmolten en werkte dus niet of soms uit zichzelf wel.
Uiteindelijk kom ik toch in Nabargandup Bipi en lig met mijn huisje aan een ketting. Prachtige zonsondergangen met de heiige bergen als achtergrond. En een ongelofelijke stilte s´avonds. Alleen het suizen in mijn oren is er nog.
Al de dag na aankomst word ik ernstig verzocht foto’s uit te delen. Dat maakt heel wat los. Iedereen vindt het prachtig maar een bedankje kan er nauwelijks af. Kunas zijn gewend dat ze veel krijgen en ze kennen geen belasting. Geld van de overheid, kleren van de kerk. Van nu af aan wordt verwacht dat ik iedereen fotografeer. Ik moet nu assertief worden en mijn grenzen bepalen, dat is niet mijn sterkste kant. Dat levert bozige Kunas op. In een paar dagen tijd krijg ik ter reparatie aangeboden: 2 buitenboord motoren, een naaimachine, 3 inverters, een televisie, 2 zonnepanelen, een onderdeel van een geweer, polyesterwerk aan een Ulu (dug out kano), het slijpen van nieuwe machetes en nog zo wat. Ik leer weigeren. Ook weigeren om foto’s te nemen en gewoon mijn boodschappen te doen.
Het was een stevige week. Ik had wat problemen met de congreso. Ik ben hier de enige niet Kuna, mijn Spaans is zwak en niemand spreekt Engels. Het verschil in cultuur is enorm. Hier leeft men met 10-20 mensen, 4 generaties samen in één ruimte. En overal kinderen. Iedereen is familie van iedereen. Velen slapen de ene keer in dit huis, dan weer in een ander huis. Dan weer op een ander eiland. Elke stap die ik maak op het eiland of wat ik doe op mijn boot is bekend. Om eerlijk te zijn, dit is een life time experience.
De volgende keer gaat over hun en mijn leven.

So I am back in Kuna Yala. It has been a wonderful time in the Netherlands. Meeting all my old friends was moving and I still feel a kind of homesick. 4 days after I arrived in Holland I got a phone call that during a storm my boat Boanerges went on the reef. After a few days I did know that the damage was not disastrous but all the time I was in Holland the knowledge and uncertainty was there. That visit was an exercise in let go. Boanerges has been at night towed from the reef by 20 Kuna Indians. Not just the accident has caused a lot of damage but a thunderbolt has hit Boanerges too! My two main 9.9Hp engines and my 8Hp engine of the dingy were broken. The list of damage was: 3 broken chargers, my Forward Looking Sonar, a display and Wind and Depth sounder did not function any more. 4 windows on port side are leaking. My most important books were all wet. An anchor lost and many lines are cut and broken. And upon that I got a mail that my brother went into the hospital with an infarct. He did recover well but all together a lot went on my nerves. Life is a fragile thing, emotionally I was very tired.
It took me one week to get the outboards working again. This was really important for me while I was anchored on the leeside near a reef. I got support from Nicolas, the Kuna Pentecostal pastor, outboard mechanic and solar panel vendor. He did not know anything from 4-stroke engines but his moral support was very important to me. There was a smell of burned electronics in a battery locker. A block with fuses protecting the chargers was completely melted. The thunderbolt has been led away through the earth-wires connected from the side stays to ground plates under water. But the distance from the solar panels to the stays is at a certain point only 10cm and I expect that a part of the impact went through the electrical wires from the solar panels to the batteries. And the failed instruments all had wires running near these electrical wires from the solar panels. It took me two weeks to sort out the problems and get everything working more or less. Experts tell me that thanks to this thunderbolt in future more instruments will fail. After solving this issue I finally got the guts to go into the water to check out the underwater damage. The undersides of the keels are quite damaged but not disastrous. And one of the rudders has lost the bottom 5 cm. This is quite serious but I can sail with Boanerges I expect. I am happy that I have this heavy and extremely strong ship, build by Toby Richardson. I did not regret one day that I bought Boanerges 10 years ago. After 6 weeks I enter on a morning the port hull and I am standing with my feet in the water. I start pumping and the pump breaks. I repair the pump, pump te water away and find a small leak in the bottom of the keel. So I have to go to Colon to get the boat ashore and repair the keels and rudder. I have 12 sealed compartments and maybe more are leking. I will not open the inspection hatches.
And another little experience. When I came back in Kuna Yala my subscription cell phone was blocked. I had given it to Nestor, the guard so he could always reach me. He knew it was not allowed to use it for anything then calling me in the Netherlands. It appeared that from the 18th until the 24th December it was used heavily and Vodafone automatically deactivated it. I got a bill of 930USD. Nestor denies everything. But he had the phone and the pin code to use it. This is a hard lesson. But I still like him more or less, his wife and their kids. I used to eat quite regular a very simple meal with them, platano in a kind of soup and a little piece of fish or chicken and a saucer with salt as side dish. Quite tasteless. It was always fun to be at their yard with all this people and children playing around. I do not feel angry really; it is my own fault to trust him this much. It is more a feeling of sadness. Of losing my innocence; I should like to ignore this event but I cannot. Although I have such a nice contact with Nicolas and friends this experience takes away the feeling of happiness to be near this nice little island. I think I have to move within a week. Finish off with Nicolas and go to Nabargandup Bipi. But first I am confronted with how a typical development project develops. Allen, the Pentecostal missionary from Panama City, had come over and asked me to visit with him the water management project ashore. The Kuna people from the islands take their drinking water in jerry cans and buckets with ulus(canoes) from rivers ashore. It can take in certain cases an hour to get from the island to the mouth of the river. For Nalunega and 4 other islands the river is in summer virtually none existent. An US university has build with help of students in the 80th two little dams to make water reservoirs. The water is transferred to a little basin a 100m from ashore. The Kuna have to carry the jerry cans all the way. Allen had made long ago a pipeline with siphon from a reservoir all to the beach. It got damaged and did not operate anymore. No one maintained it. He repaired it again and it broke again. With money from the government an NGO installed a under water pump system in the reservoirs, connected with a pipeline to a container on top of the hill. This container is connected by PVC pipes to 5 islands so they get their drinking water at home (around 7 km distance). The generator was placed on the siphon of Allen’s system. After a short time the pump system did not function any more. Due to lack of maintenance. No one is in charge. Allen repaired his system but it broke down again. Then an NGO installed with money of the government solar panels with big batteries in a nice little building. No one is in charge so this system does not operate any more. At one of the reservoirs the solar panels are stolen. Allen will repair his system again but complains about the Kuna people who damage his system and do not care. I mention that this can be expected if the people themselves are not involved and maybe did not ask for this systems. It is the same as when Maureen, Uli and I did improve their Boat Taxi 10 times more then they asked for. It was not their project and they did not participate much. Now the Kuna are extremely happy with their boat and care for it as if it is their baby.
For Allen I designed and did build an underwater filter system to get the big dirt particles out of the water which flows through the siphon system. And in the mean time we are at the reservoir, Kuna people are building a concrete basin to make fetching water easier. So I think that’s what they want. A simple and robust system.
In the end I leave for Nabargandup Bipi where I am very welcome while I have pictures to distribute. I have distributed 110 photos, about 6 people said thank you. Some got angry while some child was not printed etc. They asked me to repair: two inverters, two solar panels, two outboard engines, a sewing machine, a part of a gun and yesterday someone showed up, demanding me to sharpen his new machete with the grinder. He did not say hello, nada. So I turned that request down. He did not understand, “you have the tool to do it, do you? “. In the end he understood that I should not do it and left. But did not understand why, I think. I had to pay for smoked fish at a family which got in total 10 pictures for free. That made my day and now I have decided every picture costs a dollar. And Feliciano will bring this message to the Sailas. The message is: I am fed up working and donating and then have to pay tourist prices for everything. So I have repaired the fuse of an inverter and the guy brings me to Carti and back for free. And indeed I get a lot of fish, coco, sugar cane and yucca this week. It was a serious week while I had some more trouble. I am the only not Kuna here, my Spanish is weak and no one speaks English. I only meet Kuna people and the difference in culture between me and them is enormous. The people live with 10-20 in one big room, 4 generations together and children everywhere. Everyone is family of everyone. Many people sleep and live on a daily basis in different houses. Every step I make on the island is known. To be honest, this is a lifetime experience.
Next time I will write about this culture difference.